Wat betekent de coronacrisis voor corporaties en de energietransitie in de gebouwde omgeving? Lopen projecten vertraging op en worden de klimaatdoelen nog wel gehaald? In een driedelige serie peilen we de ervaringen van corporaties, bouwers en toeleveranciers.
In deze eerste aflevering vertellen Bert Halm (bestuursvoorzitter Eigen Haard) en Marlies Krol (directeur Vastgoedprojecten bij Portaal) hoe hun corporaties in de coronacrisis, onder de huidige omstandigheden hun werk doen. “Gezondheid staat met stip op één.”
Met behulp van het nodige aanpassingsvermogen weet corporatie Portaal in de huidige coronacrisis alle ballen nog steeds in de lucht te houden. “Bij bewoonde woningen hebben we sommige werkzaamheden moeten uitstellen of aanpassen. Dan doen we bijvoorbeeld alleen de buitenkant en later de binnenkant. Per project hebben we meer maatwerk moeten leveren”, zegt Marlies Krol, directeur Vastgoedprojecten bij Portaal.
Corporaties in coronacrisis – richtlijnen volgen
Krol: “Vanaf dag één hebben we de richtlijnen van het RIVM nauwlettend gevolgd. Zowel wijzelf als onze bouwers. Zoals overal in de samenleving vergde dat natuurlijk wel wat aanpassingen. Bij nieuwbouw lag de uitdaging vooral bij de bouwers. Bij renovaties hebben we in deze coronatijd, nauw contact met de bewoners om te vragen of ze in goede gezondheid waren en of we de volgende dag welkom waren om aan het werk te gaan. Voorwaarde hierbij is dat de bewoner in een andere ruimte kan verblijven zodat er geen contact nodig is met de werklieden.”
In deze serie ‘Energietransitie & de coronacrisis’ verschenen eerder:
Digitale presentatie
Bert Halm, bestuursvoorzitter van de Amsterdamse woningcorporatie Eigen Haard, ziet verschil in de voortgang van lopende projecten en projecten die nog van start moeten gaan. “Door de beperkingen van corona ontstaat er soms lichte vertraging bij projecten waar 70 procent van de huurders moet instemmen als we van plan zijn hun woningen te verduurzamen. “In onze verduurzamingsprojecten zijn collectieve informatiebijeenkomsten in coronatijd op dit moment niet mogelijk. Daar voor in de plaats sturen we onze huurders een mail met daarin een link naar een digitale presentatie. Hierbij komt de projectbegeleider kort in beeld en spreekt vervolgens de presentatie in aan de hand van een aantal powerpoint sheets. En dat is voor iedereen wennen. Ook gaan we anders met bewonerscommissies in overleg. Digitaal lukt dat vaak wel, maar nog niet altijd.”
Proefwoning via film bekijken
De informatiebijeenkomsten werden voorheen gecombineerd met een bezoek aan de proefwoning. Ook dat is collectief nu niet meer mogelijk. Halm: “Voor het bezichtigen van de proefwoning kunnen huurders (maximaal twee personen per huishouden) nu zelf een individuele afspraak plannen in de agenda van de projectbegeleider. Daarnaast ontwikkelen we momenteel een film waarbij we een proefwoning in beeld brengen in combinatie met een presentatie. Huurders kunnen dan zowel de proefwoning als de informatie zelf van achter hun computer bekijken.”
Kwetsbare bewoners
In het project SAVE (Samen verduurzamen) werkt Eigen Haard aan verduurzaming van woningen. Huizen worden beter geïsoleerd en daarbij van goede ventilatie voorzien. Waar mogelijk krijgen woningen bovendien zonnepanelen en zonnecollectoren. Halm: “Als het om kwetsbare bewoners gaat, stellen we de werkzaamheden in coronatijd uit. Mensen kunnen zelf aangeven of zij onder een kwetsbare groep vallen. We zien ook dat sommige bewoners nu even geen polonaise aan hun lijf willen. Liever hebben ze even geen bouwers in huis. Dit jaar is het doel om bijna 2.000 woningen te verduurzamen, maar die doelstelling gaan we niet meer halen. Twintig procent van die projecten kan dit jaar niet meer gerealiseerd worden. Bij de renovaties zien we dat ongeveer vijf procent doorgeschoven wordt naar volgend jaar. Het merendeel van de projecten kan conform planning doorgaan, de impact van de coronacrisis valt dus mee.”
Draagvlak 2.0 en maatwerk
Portaal heeft het tempo waarin projecten zijn uitgevoerd, in coronatijd ‘iets zien afnemen’. Krol: “Het kostte extra tijd en energie om projecten gaande te houden. Bij nieuwe renovatieprojecten hebben we draagvlak nodig van de bewoners van minimaal 70%. Daarvoor gaan we normaliter op huisbezoek. Nu proberen we dat op nieuwe manieren voor elkaar te krijgen.
In Nijmegen bijvoorbeeld hebben we in de Transvaalstraat 89 procent draagvlak gekregen nadat we bewoners een brochure hadden gestuurd. Vervolgens hebben we alle mensen gebeld om te vragen wat ze van onze plannen vonden en om nadere uitleg te geven. Uiteindelijk konden we op deze ruime instemming rekenen. Per complex proberen we nu te bekijken wat de beste aanpak is. Want niet iedere doelgroep is even digitaal of beheerst de Nederlandse taal even goed. We proberen bewoners ook nog steeds de gelegenheid te geven om een modelwoning te bekijken die hen een indruk van hun toekomstige woning geeft. Ze kunnen niet meer allemaal tegelijk komen, maar wel beurtelings in bepaalde tijdsblokken.”
Vergunningen vertraagd
Een probleem is echter de uitgifte van vergunningen in coronatijd. Krol: “We zien daar vertraging ontstaan, eerlijk gezegd al vóór de crisis. Als corporatie zijn we al flink op stoom met de energietransitie, maar gemeenten hebben niet altijd de capaciteit om ons tempo bij te houden. We merken nu dat gemeenten hier nog meer moeite mee hebben. Gemeenten moeten natuurlijk ook schakelen. Hadden echter meer tijd nodig dan wij. Hierdoor zien we dat procedures meer tijd vragen. Dat is wel een aandachtspunt, zeker ook voor de langere termijn. Dit effect kan nog lang na-ijlen. Samen met de overheid werken we eraan om de vertraging te beperken, zodat de bouwproductie gecontinueerd wordt om het woningtekort te verkleinen.”
Prijskaartje voor betaalbare en duurzamere woningen
Sinds de coronamaatregelen van kracht zijn, ziet Krol veel creativiteit en flexibiliteit binnen Portaal om het werk toch door te kunnen laten gaan. “Het blijkt dat we ons in coronatijd snel kunnen aanpassen. Overleggen verlopen soms ook makkelijker, we nemen sneller besluiten. Dat hebben we ook hard nodig om alle opgaven te realiseren. We willen als samenleving veel. Meer woningen, betaalbare huren en duurzamere woningen. Daar hangt een prijskaartje aan, maar ondertussen hebben we als corporaties, ook in de coronacrisis met een hoge belastingdruk te maken. Samen met bouwers zullen we daar onze weg in moeten vinden, maar dat kan niet zonder onze overheid.
Corporaties in coronacrisis: Verhuurderheffing afschaffen
De verhuurderheffing, die in 2013 is ingevoerd als crisismaatregel om de staatsfinanciën op orde te brengen, moet worden afgeschaft, want de verduurzamingsopgave krijgen we financieel nu niet rond. Voor Portaal bedraagt die extra belasting inmiddels zo’n twee maanden huur op jaarbasis per woning. Ik besef dat de coronacrisis de overheid ook veel geld kost. Dat geld kan maar één keer worden uitgegeven. Maar onder druk wordt alles vloeibaar.”