Wat betekent de coronacrisis voor de energietransitie in de gebouwde omgeving? Lopen projecten vertraging op en worden de klimaatdoelen nog wel gehaald? In een driedelige serie peilen we de ervaringen van corporaties, bouwers en toeleveranciers. In deze tweede aflevering vertellen de directeuren Bas Korte (Itho Daalderop) en Carlos Klein (RC Panels) hoe zij de coronatijd ervaren. “Toen we voor onderdelen naar België uitweken, ging ook daar de grens dicht.”
Terwijl het ene na het andere land de laatste maanden zijn grenzen sloot en internationale productieketens overal abrupt werden afgesneden, bleef de fabriek van Itho Daalderop in Tiel op volle toeren doordraaien. “We hebben nog nooit zoveel uren geproduceerd als de laatste maanden. Als snel groeiend bedrijf vestigen we elke maand een nieuw record, ook in coronatijd. We hebben geen dag, geen uur, geen minuut stilgelegen”, zegt directeur Bas Korte met trots.
In deze serie “Energietransitie & de coronacrisis” verschenen eerder:
“Geen dag, geen uur, geen minuut stilgelegen”
Daarbij speelt een rol dat Itho Daalderop 90 procent van zijn producten (alles op het gebied van warm tapwater, koeling, verwarming en ventilatie) zelf in Nederland ontwikkelt, produceert en hier verkoopt. De installaties die het bedrijf levert, zijn op maat gemaakt voor de Nederlandse woningmarkt. Korte: “Ze zijn afgestemd op de Nederlandse woning en het gebruik daarvan, zoals behoefte aan koeling, verwarming en benodigd tapwater. Daarmee leggen we ons ook een beperking op. Neem bijvoorbeeld onze water-water warmtepompen. Voor de meeste nieuwbouwwoningen in Nederland de beste oplossing met de bodem als accu. Maar voor grote delen in de wereld onvoldoende toepasbaar vanwege type bodem en andere specifieke eigenschappen. We zijn dan ook een echt Benelux-bedrijf. En dat heeft in de coronacrisis positief uitgepakt vanwege de ‘intelligente’ lockdown die we in Nederland hebben doorgevoerd. Waarbij de bouw zo goed en zo kwaad als het kon wel in staat is gebleven te blijven produceren, anders dan bijvoorbeeld bij onze zuiderburen.”
Uitdaging voor complexe supply chain
Twintig jaar geleden al ontwikkelde en realiseerde het bedrijf samen met zijn partners woningbouwprojecten met energieneutrale woningen, ook toen al voorzien van 24/7 monitoring. Korte: “De opgebouwde kennis, kunde en langjarige ervaring hebben ons geen windeieren gelegd. We hebben de laatste jaren een mooie groei kunnen doormaken in de realisatie van energiezuinige, comfortabele en betaalbare woningen, samen met onze partners.” Het bedrijf opereert hierbij in de rol van toeleverancier, ontwikkelaar en producent. “Vaak zijn er dan complexe supply chains. Ik ben daarom trots dat onze mensen in deze tijd de productie volop gaande weten te houden. Zij hebben een geweldige klus geklaard. Toen de levering van onderdelen uit China in gevaar kwam, hebben we versneld een strategie doorgevoerd om onze productiestraten in bedrijf te houden. Toen we voor onderdelen vervolgens naar België waren uitgeweken, ging ook daar de grens daar twee dagen later dicht. Iedere dag heeft wel zijn eigen uitdagingen gehad.”
Ambitie om te verduurzamen doorzetten
De vraag vanuit de markt bleef onverminderd groot, vertelt Korte: “Een groot deel van onze groei zit in nieuwbouw. We zien dat projecten grotendeels gewoon doorgaan, soms iets in de tijd verschuiven. De vraag naar nieuwbouw is structureel, al kunnen we niet voorspellen hoe het consumentenvertrouwen zich de komende tijd zal ontwikkelen. Op de bouwplaats heeft corona in ieder geval minder impact dan bij renovaties, omdat je niet met bewoners te maken hebt. Van corporaties hoor ik dat mensen weliswaar vaker thuis zijn, maar dat werklieden over de vloer lastig is in deze tijd. Onze servicemonteurs merken dat ook. Het volume van de renovatieprojecten zal waarschijnlijk dan ook enigszins zijn afgenomen. Het allerbelangijkste is evenwel dat we onze ambitie om de woningvoorraad te verduurzamen doorzetten. En daarmee een kompas houden waarop Nederlandse bedrijven als die van ons kunnen investeren. Nederland wordt te vaak neergezet als export land. Maar vergeet niet dat we gidsland zijn in de verduurzaming van Europa.”
Verschuivende planningen
Ook Carlos Klein is directeur van RC Panels, fabrikant van gevels en daken. Het bedrijf werkt met haar klanten veel in opdracht van woningcorporaties. Klein zag de laatste weken veel om zich heen vertragen. “Ik heb de indruk dat de snelheid bij een flink aantal opdrachtgevers er een beetje uit was. Ook enkele lopende projecten worden door de coronamaatregelen met enkele maanden vertraagd. Omdat wij vaak met dezelfde partners binnen een consortium werken, zien we nu een domino-effect. Als project A vertraging oploopt, moet de planning voor project B ook worden aangepast. Op die manier gaat de flow er uit.” Het ontstane oponthoud veroorzaakt direct omzetverlies, merkt Klein. “Voor bedrijf als RC Panels is dat schadelijk, want we zijn voorbereid op heel snelle groei. We hebben daar investeringen voor gedaan en personeel op aangenomen. Vervolgens vlakt die groei af als we niet uitkijken. Een tweede effect is dat we niet door kunnen met het volgende project. Dus het traditionele effect van verschuivende planningen wordt door de huidige marktomstandigheden vergroot.”
Renovatieversneller als katalysator
Klein hoopt dat de Renovatieversneller als katalysator in de markt gezet kan worden om de impact van corona op de energietransitie te minimaliseren. “Bovenop het huidige programma zou je als overheid corporaties extra kunnen belonen als ze de renovaties in 2021 uitvoeren in plaats van binnen de gebruikelijke periode. Je maakt de regeling daarmee nog meer tijdsgebonden en geeft een extra korte termijn impuls. Dat vraagt dan om een eenmalige extra bijdrage van de overheid. De overheid zou dit ook kunnen doen door het Renovatieversneller-budget naar voren te schuiven. Een relatief eenvoudige aanpassing binnen het huidige beleid, het kan dus heel snel toegepast worden. Op die manier kan worden voorkomen dat bedrijven in hun vaste kosten gaan snijden en bepaalde investeringen niet doen, waardoor de energietransitie verder averij oploopt.”
Overheidsingrijpen tegen kapitaalvernietiging
Naast de geschetste trend en marktrisico’s in de renovatiemarkt, speelt volgens Klein in de nieuwbouwmarkt een potentieel nog groter risico. “Ontwikkelplannen voor nieuwbouwwoningen vertragen momenteel behoorlijk. Of liggen soms stil doordat beleggers voorzichtig zijn. Ook hier is overheidsingrijpen gewenst om te voorkomen dat – na een piek in 2019 en het eerste kwartaal van 2020 – productieketens in de nieuwbouw ineens tot stilstand komen. Terwijl het woningtekort schrijnend is. Naast de maatschappelijke problematiek die een dergelijk scenario oplevert, zal dit ook voor de productieketens in de woningbouw tot aanzienlijke kapitaalvernietiging leiden. Zeker voor jonge bedrijven als Rc Panels, die aangemoedigd door de overheid flinke kapitaalsinvesteringen hebben gedaan in industrialisering en digitalisering, geldt dit in het kwadraat.”