Het Klimaatakkoord omschrijft dat de gebouwde omgeving in 2050 CO2-neutraal én circulair moet zijn. Maar waar de energietransitie al in volle gang is kent de transitie naar een circulaire economie nog veel onduidelijkheden. En dat terwijl doelstellingen rondom het reduceren van CO₂-uitstoot en circulaire ambities elkaar direct raken. Want met de juiste inzet leidt de circulaire economie tot een verminderde uitstoot van emissies. Niet alleen in de komende dertig jaar door gebruik van milieuvriendelijke materialen, maar ook daarna; aan het einde van de levensduur van de woning doordat materialen en bouwdelen demonteerbaar en opnieuw inzetbaar zijn.
Handelingsperspectief integratie circulariteit en realisatie CO2-neutrale woningen ontbreekt
Corporaties en aanbieders zien zowel circulaire als energie ambities op zich afkomen. Om op grote schaal stappen te kunnen zetten hebben zij behoefte aan duidelijkheid en houvast, evenals inzicht in welke keuzes op de lange termijn het meest duurzaam zijn. Ambities moeten daarvoor beter op elkaar afgestemd zijn. Ook mag een stapeling van eisen niet leiden tot een stapeling van kosten. Het ontbreken van handelingsperspectieven zorgt er tot op heden voor dat de praktijk van de energietransitie en de praktijk van de circulaire economie elkaar nog maar weinig vinden. Woningen worden energieneutraal óf circulair gerealiseerd.
Ontbrekend houvast in beleid
Sinds 2018 moet bij de aanvraag van een omgevingsvergunning een milieuprestatieberekening worden aangeleverd. De Milieuprestatie Gebouwen (MPG) gaat over de milieubelasting van materialen, daar waar de Energieprestatie Gebouwen (EPG) gaat over energie in de gebruiksfase. Deze zijn echter nog niet op elkaar afgestemd. Het spanningsveld tussen de EPG en MPG is voelbaar bij het toepassen van zonnepanelen. Meer zonnepanelen, goed voor de EPG score, resulteert in een slechtere MPG score. De MPG kwalificeert zonnepanelen zelfs als zeer milieubelastend, zonder daarbij rekening te houden met de milieu opbrengsten gedurende de levensduur. Daarnaast is de MPG (nog) niet van toepassing op renovatie. Terwijl daar, in relatie tot verduurzaming van de gebouwde omgeving, de grootste uitdaging ligt.
Energierenovaties circulair realiseren
In opdracht van Topsector Energie onderzoekt Stroomversnelling welke mogelijkheden er zijn om energierenovaties circulair te maken. We focussen op de vraag of het ambitieniveau van een nul op de meter (NOM) woning behaald kan worden met een volledig circulaire oplossing? Het resultaat geeft handelingsperspectief voor de korte termijn met daarbij inzicht in nog op te lossen knelpunten voor verdere opschaling.
Iedere organisatie die te maken krijgt met energie en circulaire doelstellingen kan ook zelf al stappen zetten. Circulair werken gaat namelijk niet alleen over technische oplossingen, er is ook een cultuurverandering voor nodig. Dit heeft tijd nodig.
Vier tips om te beginnen met de energietransitie en ciculaire doelstellingen
- Bepaal wat circulaire bouw voor jouw organisatie betekent. Definieer het ambitieniveau en bepaal de focus voor de komende jaren. Leg deze ambities schriftelijk vast en maak het onderdeel van je beleid. Weet je niet waar te beginnen? Ga in gesprek met een corporatie die dit al heeft gedaan. Welke keuzes hebben zij gemaakt en wat kan jij daarvan leren?
- Ga in gesprek met ketenpartners over jouw ambities. Wat doen zij al op het gebied van circulariteit en welke circulaire oplossingen kunnen zij bieden? Bespreek ook wat zij van jou nodig hebben om oplossingen (door) te ontwikkelen.
- Vertaal circulaire ambities naar prestatie-eisen zodat in uitvragen en inkoopprocessen nieuwe partners én oplossingen geselecteerd kunnen worden op basis van deze ambities.
- Pak het integraal aan. Het definiëren van een circulaire ambitie is een goed startpunt, maar laat het niet een opzichzelfstaand domein zijn. Breng de circulaire ambitie samen met de energie- en CO2 ambitie. Kijk bijvoorbeeld of energierenovaties circulair uitgevoerd kunnen worden.