Vanaf 1 januari 2021 is BENG de wettelijke basiseis voor bouwen. BENG staat voor Bijna Energieneutraal Gebouw. Wat is het verschil met andere kwaliteitskaders voor het verduurzamen van woningen, zoals NOM Keur en EPV? Welke ambities hebben zij en in hoeverre bieden zij ook garantie op de beloofde prestaties? Hieronder hebben we alle verschillen overzichtelijk op een rij gezet.
BENG
De BENG-norm (Bijna Energie Neutrale Gebouwen) moet de EPC (Energie Prestatie Coëfficiënt) voor alle gebouwen vervangen. De BENG vloeit voort uit Europese richtlijnen. Het is een algemeen, globaal raamwerk dat per land concreet wordt ingevuld. Omdat het klimaat in Noorwegen nu eenmaal anders is dan in Griekenland.
De BENG blinkt niet uit in ambitie, vindt Simon Verduijn, expert op het gebied van prestatiesturing binnen Stroomversnelling. “De BENG geldt als een ondergrens. Het is het nieuwe vangnet waaraan elke nieuwbouwwoning moet voldoen. BENG kijkt daarbij beperkt naar de prestatie van een woning, eigenlijk alleen naar de maximale energiebehoefte (verwarming en koeling). Terwijl er zoveel andere factoren een rol spelen bij het opleveren van een energieneutrale woning, zoals gezonde binnen luchtkwaliteit en comfort in warm tapwater. Bouwers hoeven bovendien alleen maar tijdens de planfase aan te tonen dat zij aan de BENG-eisen voldoen. Niet tijdens de bouw en ook niet na oplevering. Garanties worden niet gevraagd. Het is in die zin dus geen consumentgerichte norm.”
EPV
Heeft een verhuurder, zoals bijvoorbeeld een corporatie, een woning zeer energiezuinig gemaakt, en wekt het huis zelf energie op? Bijvoorbeeld door het gebruik van zonnepanelen? Dan mag de verhuurder een vergoeding vragen voor de kosten die hij hiervoor gemaakt heeft. Dit is de energieprestatievergoeding (EPV). De regels bij het toepassen van de EPV gaan een stap verder dan de BENG. “Bij de BENG moet je alleen de prestaties in de planfase aantonen. Bij de EPV moet je na oplevering laten zien dat je daadwerkelijk hebt gebouwd wat je in de plannen hebt berekend. Daarnaast moet je jaarlijks aantonen dat de woning voldoende energie oplevert. In tegenstelling tot de BENG biedt de EPV dus garanties voor de eindgebruiker, geborgd in de wet”, aldus Verduijn.
NOM keur
NOM keur bouwt verder op de EPV en biedt verdere garanties. Bouwers met NOM keur bieden beproefde oplossingen en geven daar minimaal tien jaar garantie op. Zowel op het energiegebruik van de woning als op aangenaam en gezond wonen. Verduijn: “Er wordt dus niet alleen naar warmtevraag en energieopwek gekeken. Maar naar veel meer aspecten die van belang zijn voor een bewoner. Komt er bijvoorbeeld voldoende frisse lucht binnen? Ontstaat er geen tocht? Veroorzaken de warmtepomp en ventilatiepomp geen lawaai? Is er voldoende warm water om desgewenst wat langer te douchen? En wordt het ’s zomers niet te warm in de woning?”
NOM keur toetst evenals de EPV of de papieren oplossing ook in de praktijk als zodanig wordt toegepast. De aanbieder overlegt hiertoe aan het auditteam een evaluatie van de meetgegevens van de woningen en een reviewrapportage van gebruikerservaringen. De review vindt in het geval van renovatie vóór, tijdens, vlak na en een jaar na oplevering, plaats. Bij nieuwbouw is dat vlak na en een jaar na oplevering.
“Bouwbedrijven die al met NOM keur werken, vragen we om een dossier bij te houden”, aldus Verduijn. “Zo’n dossier wordt verplicht gesteld in de Wet kwaliteitsborging (Wkb) voor het bouwen die in 2021 van kracht wordt. Die wet beoogt de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren door inschakeling van private kwaliteitsborgers. Met NOM keur kunnen bouwers dus al ervaring opdoen met het vastleggen van de gebouwde kwaliteit.” “Als aanbestedende dienst/partij kun je de Maatlat NOM keur ook inzetten om een gegarandeerde prestatie uit te vragen in de markt”, vervolgt Verduijn. “Door de markt uit te dagen, betere, comfortabele en gezonde woningen te leveren worden bouwbedrijven uitgedaagd zich verder te ontwikkelen tot consumentgerichte bedrijven die staan voor kwaliteit.”
PHPP
Met het rekenprogramma PHPP (Passief Huis Projecterings Pakket) kan worden berekend of een woning aan de eisen van het Passiefhuiscertificaat voldoet. De totale benodigde warmte wordt in die maanden verkregen uit passieve warmtebronnen. De belangrijkste passieve warmtebronnen zijn de zon, bewoners en apparaten.
Om warmte te behouden is een passiefhuis extreem goed geïsoleerd. “Beter dan bij BENG en NOM keur”, aldus Verduijn. “Dat zorgt voor een nog lagere warmtevraag zodat er minder actieve installaties nodig zijn om de woning te verwarmen.” Dit vraagt om een hogere warmteweerstand van de gevel (isolatie, baksteen, stucwerk) en dat brengt de bijhorende kosten met zich mee. “Je zou daar een economisch vraagstuk aan kunnen verbinden. Zo zou het een afweging kunnen zijn om wat minder in de gevel te investeren en wat meer in zonnepanelen, met hetzelfde eindresultaat, NOM. Want hoe ver wil je gaan met het reduceren van de warmtevraag? NOM keur baseert zich op de EPV en sluit daarom aan op NEN 7120, dat voor NOM het wettelijk kader is.”
Leg rekenmethoden naast elkaar
NOM keur heeft bouwers niet willen verplichten om twee of drie verschillende rekenprogramma’s te gebruiken, en heeft zich ook om die reden de NEN7120 als rekenmethodiek voor de nettowarmtevraag neergezet. “Toch zou het voor bouwers verhelderend kunnen zijn om de PHPP-methodiek nog eens naast de NEN7120 te leggen om te zien wat de verschillen zijn in rekenuitkomst.
Stroomversnelling heeft dit enkele jaren geleden al eens laten doen in de publicatie Benchmark rekentools ruimtewarmtevraag. Als de nieuwe rekentool gebaseerd op de NTA8800 beschikbaar is, zijn we van plan dit weer te doen. Om zo te laten zien wat de impact is van verschillende rekenmethodieken op de voorspelde netto warmtevraag. Met name bij zeer energiezuinige woningen worden de rekenmethodieken steeds belangrijker. Kleine afwijkingen kunnen direct grote gevolgen hebben. Zeker als een woningbouwcorporatie of bouwer er zijn prestatiegarantie naar de huurder er op baseert.”
Kwaliteitskaders bij nieuwbouw
huurwoningen
Onderstaande tabel toont de verschillen tussen de beoogde kwaliteit van gangbare energetische ambitieniveaus: EPG (EPC-norm), BENG, EPV en NOM keur.
Kwaliteitskaders bij renovatie huurwoningen
De tabel hieronder toont de verschillen tussen de beoogde kwaliteit van gangbare energetische ambitieniveaus: Label A, EPV en NOM keur.
*NOM keur neemt energieneutrale bouwconcepten met prestatiegarantie als uitgangspunt. De bestaande energierekening kan dan gebruik worden als investeringspotentieel. NOM keur biedt hierbij een set van integrale prestatie-eisen op gebied van comfort en energie. NOM keur gaat hierbij verder dan andere bestaande kwaliteitskaders voor nieuwbouw en renovatie.
Dit artikel van december 2019 is op 24 april 2020 aangevuld met een alinea over PHPP, naar aanleiding van lezersvragen hierover op social media.
De tabellen in dit artikel zijn geactualiseerd op 21 mei 2020.