De Gemeente Nijmegen, koploper in de aardgasvrije wijktransitie, test de komende periode met het Wijkkompas en gaat ermee aan de slag. De ervaringen met de wijktransitie die in Nijmegen zijn opgedaan, zullen in deze online tool worden verwerkt, zodat ze als voorbeeld kunnen dienen voor andere gemeentes.
Test Wijkkompas – checklists en documenten
De Gemeente Nijmegen was van begin af aan betrokken bij de totstandkoming van, en de test met, het Wijkkompas. Volgens Simone Ploumen, werkzaam bij de Gemeente Nijmegen als technisch projectmanager aardgasvrij Nijmegen, liep de ontwikkeling van dit online platform, aanvankelijk zelfs gelijk op met de in september 2018 gepresenteerde Warmtevisie van de gemeente. ‘Daarin werden al een aantal wijken benoemd waarmee wij aan de slag wilden. De test met het Wijkkompas was voor ons dan ook een aantrekkelijk middel, omdat er allerlei documenten en handige checklists in stonden die we heel goed konden gebruiken. Niet alleen bij de keuze voor een bepaalde techniek voor het aardgasvrij maken van wijken, maar minstens zozeer gericht op de communicatie met de verschillende daarbij betrokken partijen.’
Communicatie en techniek
Na de test met het Wijkkompas is ondertussen is de Gemeente Nijmegen alweer een stuk verder met de communicatie. ‘Waar wij in dit stadium met name mee worstelen is de techniek. Welke alternatieven voor aardgas kunnen wij inzetten en voor welke wijk?’ legt Ploumen uit.
Die zoektocht naar een passende techniek op wijkniveau levert volgens Ploumen veel vertraging op. Vooral omdat de kosten van die alternatieve warmtesystemen hoger zijn dan de huidige voorziening en er nog geen oplossingen zijn voor de betaalbaarheid. ‘Wij hebben als gemeente namelijk als voorwaarde gesteld dat het omschakelen naar een alternatief voor aardgas betaalbaar moet zijn voor alle wijkbewoners, ongeacht of ze een koop- of huurwoning hebben.’
Wijkwarmteplan
Één van de wijken binnen de Gemeente Nijmegen waar de nodige vaart is gemaakt met de wijktransitie, is Hengstdal. ‘Dit heeft te maken met een groep actieve bewoners enerzijds, en een vooruitstrevende corporatie anderzijds’, aldus Ploumen.
Echter ook de communicatie met overige belanghebbende partijen in de wijk loopt aardig gestroomlijnd, vertelt Erik Maessen, projectleider bij de Gemeente Nijmegen. Hij is als gebiedsregisseur aardgasvrij actief onder meer in Hengstdal. ‘Ik heb ondertussen gesprekken gevoerd met woningbouwcorporatie Woonwaarts, de netbeheerder, de eigenaar van het warmtenet, de MKB’s en de scholen in de wijk, evenals de bewonersbelangengroep Stichting Duurzaam Hengstdal. ‘Afspraken zijn beschreven in een wijkwarmteplan. Alle partijen onderschrijven het plan.’
Pilot projecten
In afwachting van de keuze voor een specifieke warmtebron op wijkniveau wordt binnen de Gemeente Nijmegen alvast werk gemaakt van isolatiemaatregelen en van kleine pilot–projecten op buurtniveau. Een voorbeeld van zo’n pilot is het Limos-terrein in de wijk Hengstdal. Dit is een voormalige kazerne, waar inmiddels koop- en huurwoningen, bedrijfjes en atelierruimte voor kunstenaars, zijn gehuisvest.
Er wordt van oudsher gebruik gemaakt van een collectief systeem op het terrein met een centrale CV-ketel, vertelt Ploumen. ‘De infrastructuur voor een collectief warmtenet ligt er dus al. Het ligt voor de hand om een alternatieve, duurzame warmtebron in te zetten als vervanger voor gas. zoals een grote buurt-warmtepomp kan zijn. Aanvankelijk aangevuld met een CV-ketel, totdat alle woningen voldoende zijn geïsoleerd om ze geschikt te maken voor zo’n lagere temperatuur warmtebron. Je moet bewoners immers de tijd gunnen om in eigen tempo de switch naar aardgasvrij te maken.’
Gesprek aangaan met de bewoners
Het contact met alle betrokken partijen in de wijk en in het bijzonder met de bewoners, is heel belangrijk om tot een goed besluit te komen.
Zo loopt er in opdracht van bewonersbelangengroep Duurzaam Hengstdal, een onderzoek naar de mogelijkheden met geothermie. Maessen: ‘Hengstdal is een wijk met veel hoogopgeleiden, die ook veel kennis meenemen. Maak daar gebruik van. Betrek mensen bij de plannen en laat ze meedenken. Al zijn er ook bewoners die juist gepamperd willen worden. En die het liefst zien dat hun zoveel mogelijk uit handen wordt genomen.’
Maessens devies luidt dan ook: ‘Investeer in overleg, het liefst al in een zo vroeg mogelijk stadium. En wees niet bang om de wijk in te gaan om het gesprek met bewoners aan te gaan.’
Inzichten en ervaringen delen
Welke inzichten hij verder graag met anderen zou willen delen, sprekend uit ervaring? Maessen: ‘Probeer niet te snel je keuze voor een bepaalde techniek te bepalen. Denk niet gelijk aan een oplossing. Wel kun je in de tussentijd alvast van alles ondernemen. Zoals het organiseren van collectieve inkoopacties en het geven van energieadviezen.’
De wijktransitie is een breder vraagstuk dan het aardgasvrij maken van de wijk alleen, vult Ploumen aan. ‘Er spelen in zo’n wijk ook allerlei andere zaken waar je tegenaan loopt. Denk maar aan de overlast van hondenpoep op straat. Dingen die heel gevoelig kunnen liggen, omdat je bij een andere verwarmingsmethode bij mensen achter de voordeur komt.’
Het is hoe dan ook goed om te beseffen dat zo’n wijktransitie een ingrijpende aangelegenheid is, benadrukt Maessen. ‘Het is een proces van tien jaar. Denk maar aan het aanleggen van nieuwe of het vervangen van oude warmtenetten, maar ook het verzwaren van het elektriciteitsnet. De wijk gaat op de schop en zoiets brengt ook allerlei langdurige participatievraagstukken met zich mee. Het gaat tenslotte over de herinrichting van jouw wijk.’
Test ook het Wijkkompas
Kan je wel wat hulp gebruiken bij jouw wijkaanpak? Meld je dan nu aan voor het Wijkkompas en ontvang exclusief vroegtijdig toegang tot dé methodiek voor een succesvolle start en uitvoering van jouw wijkaanpak. Meld hier jouw gemeente (of wijk) aan als launching customer van het Wijkkompas!
Op 15 april organiseert het Wijkkompas de webinar. ‘Werken met het Wijkkompas’. De webinar duurt van 10.00-11.00 uur. Deze is bedoeld voor gemeentes. Ben je echter geïnteresseerd en betrokken bij de wijkaanpak, meldt je dan ook aan!
In een uur leer je wat het Wijkkompas is, hoe je het gebruikt en hoe het een wijkaanpak kan ondersteunen. Geïnteresseerd? Geef je op door een mail te sturen naar info@wijkkompas.nl