In dit artikel, geschreven voor professionals in de energietransitie in de gebouwde omgeving, lees je alles wat je moet weten over Nul op de Meter.
Wat is Nul op de Meter?
Nul op de meter (NOM) is een huis dat energieneutraal is. Het huis wekt evenveel (of meer) energie op dan dat het verbruikt. Door het treffen van een aantal maatregelen kun je een bestaande woning Nul op de Meter maken. Nul op de Meter wordt beschouwd als het nieuwe normaal.
Definities binnen Nul op de Meter
Er zijn vele definities die worden gebruikt om het Nul op de Meter concept te duidden. Hier tref je een lijst aan met definities die gebruikt worden in kennispapers over Nul op de Meter.
NOM Keur
Nul op de Meter (NOM), is verbonden aan een keurmerk. Het NOM Keur biedt vertrouwen en garantie. Het garandeert de energieprestaties en kwaliteiten die horen bij een Nul op de Meter woning. Of een woning voldoet aan de eisen voor het NOM Keur, wordt getest op drie onderdelen: propositie, toepassing en levensduur. Een aanbieder schaft het NOM Keur voor alle fases in een keer aan. Na 2 jaar is een herbeoordeling vereist.
NOM Keur in stappen
Sinds 27 augustus 2020 kun je gefaseerd en spijtvrij naar Nul op de Meter. Het NOM keur is uitgebreid met NOM keur in stappen. Dit keurmerk maakt het mogelijk woningen gefaseerd en zonder spijt-investeringen naar Nul op de Meter te brengen. Elke stap draagt gegarandeerd bij aan het vooraf vastgestelde einddoel. Het keurmerk is samen met VolkerWessels ontwikkeld en wordt als eerste toegepast op 63 corporatiewoningen in Oostvoorne.
De kracht van het NOM keur in stappen is dat het einddoel vanaf het begin vaststaat. Dat “dwingt” de bouwer om vanuit het einddoel stap voor stap terug te redeneren. Backcasten noemen we dat.
Het NOM keur in stappen maakt het bovendien mogelijk om meteen met de verduurzaming van woningen te beginnen. Ook als nog niet bekend is wat het alternatief voor aardgas in een buurt of wijk wordt. Lees hier meer over de introductie van NOM Keur in stappen.
NOM voor consumenten
Als particulier kun je niet zelf het NOM keur aanvragen. Wel kun je een huis kopen van een bouwer die met NOM keur werkt. NOM keur wordt namelijk afgegeven op een technisch woonconcept voor nieuwbouwwoningen.
Renovatie door bouwers met het NOM keur biedt de zekerheid dat beloftes over bijvoorbeeld verminderd energiegebruik worden waargemaakt. Je huis krijgt optimale isolatie, het energiegebruik vermindert en opwekking van energie wordt gerealiseerd. Hierbij biedt een bouwer met NOM keur de garantie op een aangenaam en gezond binnenklimaat. Lees hier meer over Nom Keur voor consumenten.
Welke maatregelen kun je nemen om een NOM-woning te krijgen?
De maatregelen die je kunt nemen om een Nul op de Meter woning te creëren is door middel van een upgrade van de woning met onder meer;
- gevelaanpak;
- slimme installaties;
- eigen energieopwekking.
NOM voor corporaties
Wat kost een NOM-woning?
Een NOM woning wordt gemaakt met het uitgangspunt dat je het geld gebruikt van de oude energierekening. Hierdoor blijven de woonlasten voor de bewoners gelijk, een beter huis voor hetzelfde geld dus.
Dit uitgangspunt levert nog best wat vragen op. Want wie garandeert dat het huis inderdaad Nul op de Meter is? Mag je, als corporatie, het geld van de energierekening innen van de huurders? En hoe krijg huurders überhaupt zo ver dat zij instemmen met een ingrijpende renovatie? Zijn er wel betaalbare Nul op de Meter concepten? Hoe kan een particulier het financieren? Tegen welke regelgeving loop je aan?
Binnen de Stroomversnelling wordt samen met pionierende partijen verder gewerkt aan alle randvoorwaarden om Nul op de Meter (ver)bouw nog beter en gemakkelijker te maken.
Zo vereenvoudigen en versnellen we (vergunnings-) procedures, maken we een passend financieringsaanbod en werken innoverende bouwpartijen aan een nog beter en mooier aanbod.
NOM en industrieel renoveren
Industrialisatie zorg ervoor dat meer woningen snel en goedkoop naar nul-op-de-meter worden gerenoveerd. Daarvoor is het nodig om fabrieksmatig NOM-componenten te maken die eenvoudig en snel kunnen worden ingepast. Vooral voor de bestaande bouw is dit een uitdaging. “Nederland is gestart met industrieel geproduceerde componenten en tot nu toe zijn daarmee al 5.500 woningen gemaakt“.
Veruit het grootste deel van de woningen (4,6 miljoen van de 7,7 miljoen) is de groep vrijstaand, twee-onder-een-kap en rijwoning. Allemaal grondgebonden eengezinswoningen die, als je ze door je wimpers bekijkt, veel gelijkenis hebben. Met 2,8 miljoen woningen beslaat de rijwoning hier het grootste deel van. Van deze groep is er 1,1 miljoen afkomstig uit de bouwperiode ’45-’75, waar nog ‘weinig’ architectuur en variatie werd toegepast. Vijftig procent hiervan is in handen van woningcorporaties. Ideaal om mee te industrialiseren.
Prijsontwikkeling renoveren tot nul-op-de-meter
Woningen industrieel renoveren tot ‘nul-op-de-meter’ is voor een belangrijk deel van de woningvoorraad een goede aanpak. Het biedt de beste verhouding tussen kosten en baten. Baten zijn de in de toekomst vermeden energielasten door onder meer isolatie en warmteterugwinning.
Dit blijkt uit het rapport ‘Nul-op-de-meter, prijsontwikkeling 2015-2030’. Hierin worden de kosten en baten geïnventariseerd van ‘nul-op-de-meter’-renovaties (NOM) en vergeleken met die van traditionele label B-renovaties.
De voordelen voor corporaties
Bouwconcepten met NOM Keur nemen woningcorporaties zorgen uit handen door automatisch te voldoen aan de energieprestatievergoeding (EPV) wetgeving en aardgasvrij verwarmen. Dankzij de eisen aan monitoring kunnen de energieprestaties gecontroleerd worden en loopt de inning van de energieprestatievergoeding geen gevaar.
Daarnaast maakt NOM Keur aanbesteden effectiever door een integrale set prestatie-eisen. NOM Keur bestaat voor renovatieconcepten en nieuwbouwwoningen en is toepasbaar op laagbouw woningen. De voordelen voor woningcorporaties zijn:
- NOM Keur is een doordacht energieconcept met garantie.
- Prestatieeisen op basis van daadwerkelijk gedrag in plaats van gemiddelden.
- Monitoring die voldoet aan de EPV wetgeving.
- Effectieve aanbesteden door een integrale set prestatie-eisen.
In dit verdiepende artikel leest u meer over de voordelen van NOM Keur voor woningcorporaties.
De Afnameovereenkomst
De Afnameovereenkomst is een modelcontract voor corporaties en bouwers om langdurige garanties op de energieprestatie van woningen goed te borgen. De Afnameovereenkomst is een overeenkomst tussen een aanbieder (bouwer) en een afnemer (verhuurder) voor het bouwen of renoveren van woningen, met als bijzonderheid dat deze woningen na oplevering of renovatie gedurende tenminste 10 jaar een gegarandeerde energieprestatie leveren. Garantie op de energieprestatie van woningen is cruciaal voor corporaties, want dat creëert een belangrijke nieuwe geldstroom: de zogenaamde Energieprestatievergoeding (EPV). De corporatie verdient hiermee de meerkosten bij investering in energiezuinige nieuwbouw of renovatie terug. De EPV is dus een belangrijke voorwaarde om een hoge energieambitie voor woningen financierbaar te maken. Download hier de Afnameovereenkomst voor zowel nieuwbouw als renovatie, inclusief een whitepaper “Hoe contracteer ik de energieprestatie”?
NOM en netbeheerders
Een Nul op de Meter (NOM)-renovatie leidt tot een ander energiegebruik en tot elektriciteitsopwek op woningniveau. De energievraag wordt geheel elektrisch ingevuld want de woning gebruikt na renovatie geen aardgas meer. Het elektriciteitsnet is daar vaak niet op berekend, dus zijn er aanpassingen nodig.
- Wanneer er bij meerdere woningen in een buurt of straat een NOM-renovatie wordt uitgevoerd blijkt dat het bestaande elektriciteitsnet vaak onvoldoende capaciteit heeft voor deze fluctuaties.
- Netbeheerders zitten echter in een spagaat. Zij moeten hun klanten aansluiten op het net. Ondertussen werken zij ook aan het net van de toekomst zodat huishoudens hun energie kwijt kunnen en anderzijds het netwerk zo in te richten dat overbelasting wordt voorkomen.
- Bouwers werken aan een enorme renovatieopgave die de komende jaren steeds groter wordt terwijl de capaciteit bij netbeheerders nog ontoereikend lijkt. Dat komt deels doordat bouwers zich te laat melden bij de netbeheerders.
Meer informatie over NOM in relatie tot het elektriciteitsnet? Die is te vinden in dit themablad Netbeheer NOM Keur.
NOM en Natuurinclusief Renoveren
Woningcorporaties zijn volop bezig hun woningbezit te verduurzamen, met het oog op de energietransitie. Als daarbij beschermde dier- of plantsoorten in het gedrang komen, krijgen corporaties en bouwers met de Wet natuurbescherming (Wnb) te maken. Bij NOM Keur-projecten mag de gedragscode Natuurinclusief Renoveren worden toegepast. Het voortraject van deze projecten wordt daardoor eenvoudiger, sneller en voorspelbaarder, merken bouwers.
De werkwijze uit de gedragscode is gebaseerd op overcompensatie. Dit houdt in dat er altijd nestkasten voor de huismus, gierzwaluw en vleermuis worden opgenomen in de NOM renovaties. Door er vanuit te gaan dat soorten altijd aanwezig kunnen zijn en deze nestplaatsen standaard te compenseren, kan het ecologisch vooronderzoek tot een quick scan beperkt blijven.
De gedragscode is al een tijd in gebruik. Bouwers positief zijn over de snelheid in het proces. Zij kunnen snel starten met projecten en merken dat het proces veel meer voorspelbaar is. Je kunt hier de oplegger ‘Gedragscode natuurinclusief renoveren, bestemd voor projecten met het NOM Keur’, downloaden.